Kazim Özdemîr Serhildanên Gelê Kurd û Berdêla Azadîyê - 5 Dara azadîyê bý xwîna þehîdan hatîye avdan
 
Serhildanên Gelê Kurd û Berdêla Azadîyê - 5 Dara azadîyê bý xwîna þehîdan hatîye avdan
Pýþtî jý welatderketýna Berzanî dîsa lý Iraqê dý navbera Kurdan û dewleta Iraq da car car þer cêbûn. Dý sala 1946`an meha Nîsanê da lý mýntýqa berzan þerek qêbû. Hýkumetê jý bo temamîya hakýmîyeta xwe 2000 esker þand Erbîl, Mosýl, Kerkok û Sýlêmanîyê.
Gelek hevalbendên Berzanî hatýn gýrtýn. Dewletê dý xîyaba Mela Mýstefa Berzanî, Þêx Ehmed Berzanî û zabýtên Kurd ku dý ordîya Iraqê da bûn û alîkarîya Berzanî dýkýrýn, bý temamî 35 kesan mehkûmê ýdamê kýr. 80 Kesan jî cezayê mýebed hapýs dan. Dý nav kesên ku hatýn ýdamkýrýn Mýstefa Xoþnav û Izet Evdýlezîz jî hebûn. Berî bê dardakýrýn Mýstefa Xoþnav lý ser kursîyê ýdamê gotýnên xwe ên dawî wýha got:
“Gelî celadan, jý efendîyên xwe ra bêjýn ku tê gelê Kurd gerewa xwîna mýn hýldýn. Ez bawerî bý qeweta we nayným. Tê gelê Kurd navê mýn jýbîr neke. Tê navê mýn býbe sembola zanîna gelê Kurd. Ez jý mýrýna dý ber welatê xwe da þeref dýgýrým.”
Izedîn Evdýlezîz jî van gotýnan dýbêje:
“Dara azadîyê bý xwîna mýn û a hevalên mýn hatîye avdan. Dara azadîyê tê dý demek nêzîk da kulîlkên xwe veke û fêkîyê azadîyê û bextîyarîyê lý welat býreþîne.”
Welatparêzên ku tên dardakýrýn, sýetek berî dardakýrýna xwe vî nameyî jý gelê xwe ra dýnývýsînýn:
“Xwuþk û Býrayan! Me vî nameyî sýetek pýþtî ku býryarê dardakýrýna me jý me ra hate gotýn nývýsand. xwuþk û Býrano! Tê jîyana me a ku dý býn êsîrtîya emperyalîzmê da bê derman maye, pýþtî nývýsandýna vî nameyî, êdî 14 sýetê dî jî bý tenê dom býke. Me wezîfa xwe a bý rûmet û býlýndî dýjî gelê xwe bý fedekarî û cefakarî , bý awayek zanebûn pêkanî. Sedem vê yekê em bê hýsab bextîyarýn. Em dýxwazýn ku wýn dý nava býratî û yekîtîyê da hev býgrýn û mýcadeleyê bý domînýn… Cehalet dýjmýnê me ye. Bý temamîya qeweta xwe dýjî cehaletê þer býkýn. Mýrýna me a bý der û xem dý rýya azadîya gelê Kurd da nîþana ýspata mýcadelekýrýnê ye. ...... Hevalno, sê darên ku bûne lýngên dardakýrýna me nýkare bawerîya me a dý rîya azadîyê da býde sekýnandýn. ......... Jý bo yekîtîyê, jý bo azadîyê bý pêþ va!.....”
Mele Mýstefa Berzanêyê nemýr dý roja 18.06.1947`an da, qewan mýn ewýlî jî got dý býn zýlm, zor û zordestîya eskerê Irane da derbazî erda Sovyetîstanê bû. Bý salan lý Sovyetýstanê Penaber jîyana xwe bý hýsreta Kurdýstan, gelê xwe, zêq û zarokên xwe derbaz kýr. Lý Sovyetîstanê, bý 500 qehremanên pêþmêrgeyên hevalên xwe ra gelek zorî, zordestî, bêmecalî, zehmetî, derd, keder û eleman dît ýn.
Pýþtî ku Mela Mýstefa Berzanî bý 500 hevalên xwe ra derbazî Sovyetîdtanê bûn, hereketê azadîya Kurdan lý Iraqê ket nav sýstîyê. Kurdýstana dý destê dewleta Iraq da demek dýrêj ma bê deng. Kurd mane bê hêvî. Belê dýlê Berzanî jý Kurdýstan ra davêt û dýxwest rojek zûtýr vegere welatê xwe Kurdýstan. Dý dawîya salên 50`yî da qýralîyeta Iraqê ket nav boranek. xelkê Iraqê roj bý roj nerazîbûna xwe bý eþkerî nîþan dýda. Dý nav ordîyê da zabýtan sazûmana „Zabýtên azad“ bý dýzî damezýrandýn û jý bo azadîyê xebat kýrýn. Zabýtên Kurd jî bý vê sazûmanê ra peyvendî danîn. Generalê Kurd Fuat Arýf bý vê sazûmanê va xebatên bý dýzî meþand. Dý sala 1958`an da buyêrên fýre û gýrîng lý Iraqê qêbûn. Dý roja 14`ê Temûzê sala 1958`an da Evdýlkerîm Qasým lý Iraqê derbe kýr û þoreþa 14`ê Temûzê pêkanî. Eskerên þoreþker serê sýbê zû sýet dý 03.00`da ketýn Bexdayê, Qýral Feysalê Haþýmî jý ser text xýstýn. Evdýlkerým Qasým dý dîtoka Iraqê da cara ewýl lý Iraqê komarê ýlan kýr û bû serokkamar. Du kesên Kurd Mehmûd Salih Mehmûd û Mýstefa Elî bûne wezîrê saxî û wezîrê edaletê. Þûra dewletê a býlýnd jý sê kesan qêbû û yek jý van sê kesan Kurd xalýd Nexþîbendî bû. Ev yek jî nîþan dýda ku wezîyeta Kurdan lý Iraqê bý vê þoreþê dýhat guhýrandýn..
Sedem vê þoreþê, sembola þerê azadîyê rehmetîyê Mela Mýstefa Berzanîyê nemýr, pýþtî 11 sal, 4 meh û 10 rojan, roja 06.10.1958`an zývýrî welatê xwe Kurdýstan, nav gelê xwe, mal, zêq û zarokên xwe.
Dý dema Evdýlkerým Qasým da, fersendek dûvkurt jý Kurdan ra derket. Mela Mýstefa Berzanî bý Evdýlkerým Qasým ra hevpeyvendýnek danî. Berzanîyan pýþtgýrtýna Evdýlkerým Qasým û þoreþa 14`yê Temûzê kýrýn. Belê pýþtý demek Evdýlkerým }assým lý ser sözên xwe nesekýnî. Dý serê Gulana 1961`an da Berzanî bý temamî Bexdayê terk kýr. Þerê azadîyê car dýn, dý roja 11.09. 1961`an da serhýldana Êlûnê bý awayek qekdarî destpêkýr.
Roja 03.03.1959`an jý alîyê karbýdestên Iraqê va qar qehremanên Kurd Izet Evdýlezîz, Mýstefa Xoþnav, xêrula Kerîm û Mehmûd Kutsî ku jý alîyê dewletê va hatýbûn dardakýrýn, pýþtî þehîtkýrýna xwe hatýn bexýþandýn û ýtýbara wan paþkî hat dan.
Roja 08.02.1963`yan Evdýlselam Arýf bý alîkarîya mýlîyetqîyên Ereban rejîma dýktatorîya eskerî lý Iraqê sazkýrýn. Evdýlselam Muhammed Arýf bý býrayê xwe general Evdýlrýhman Arýf va, dý roja 18.11.1963`yan da derbeyêk dewletê qêkýr û bû serokê mýtleq ê Iraqê. Dý roja 21.09.1965`an da kesek sývîl Evdýrýhman El Bazaz bû serokê dewletê. Partîya Bees dý býn hakýmîyeta General Hesen El Bekrî da, roja 17.07.1968`an derbe kýr û bû serokkomarê dewleta Iraqê. El-Bekrî hýkîyêm xwýst destên xwe, tovê þowenîstîyê xurttýr reþand û kesên wek Sedam Huseyn derxýst holê.
Þerê azadîya Kurdan dý býn seroktîya Mela Mýstefa Berzanî da bý her awayî, dý býn þert û þýrûtên gýran da býqehremanî hat meþandýn. Dý sala 1970’yan da rejîma Bees mecbûr ma bý Kurdan ra lý hev were. Heqê otonomîya Kurdan qebûl kýr. Dý navbera rejîma Iraq û serokê nemýr rehmetîyê Mela Mýstefa Berzanî da peymana otonomîyê hat ýmzakýrýn. Lê pýþtî qonaxa aþîtîya mýweqet, jý sala 1970`yî výrda demekê dýrêj Kurd hêvîya pêkanîna Peymanê sekýnîn. Dý 11` ê meha Adarê sala 1974’an da dewlea Iraqê qanûna nýmra 33`yan qebûl kýr. Belê þertên vê qanûnê pêk nanî. Dîsa þerê qekdarî destpêkýr. Bý alîkarîya Emrîka, Îran û Iraq peymana Cezayîre ýmzekýrýn. Emerîqa û þahê Îranê alîkarîya xwe jý Kurdan býrîn Þerê Kurdan bý awayek zýlýmdarî hat perqýqandýn, bý sed hezaran Kurd Koqber bûn, jý ber zýlma dewleta Iraqê revîyan. xwestýn dý ser Týrkîyê da derbazî Iranê býbýn. Belê Ecewýtê demoqrat (!) ku bý dengên Kurdan û alîkarîya Kurdan býbû partîya herî mezýn û serokwezîrî gýrtýbû, rýya reva Kurdan venekýr, nehýþt Kurd dý ser Týrkîyê da derbazî Iranê býbýn. Bý sedan Kurd hatýn qetýlkýrýn. Bý sedan gundên Kurdan hatýn wêrankýrýn, kambaxkýrýn. Tevgera Kurd bý awayek xýrabî dîsa þýkest.
Kurd bý cývakî hatýn qetýlkýrýn û sýrgunkýrýn. Gundên Kurdan hatýn valakýrýn. Kurdan bý zar û zêqên wan va jý ser erda bav û kalan rakýrýn, þandýn baþûrê Iraqê ser erd û awa bê bereket û qol. Erebên ser wê erdê jî anîn Kurdýstan. Dewleta Iraq xwest ku Kurdýstan jý Kurdan vala býke û bý Ereban týjî kes býke. xwest ku lý Kurdýstan, jýmara Kurdan kêm býke, wam lý welatê wan býke kêmketî yanî akalîyet.
Armanca dewleta Iraqê ev bû:
1. Lý Kurdýstan Kurd kêm býbýn, pýranî býkeve destê Ereban.
2. Lý ber hýdûdê Týrkîya û Îranê xetek jý Ereban qêke.
3. Peyvendîyên Kurdên Týrkîyê, Îran û Iraqê jý hev býqetîne.
4. Bý terora dewletê kesên rêzan, reber û serokên Kurd zîndan býke, nefî býke an jý holê rake, Kurdan bê serî býhêle.
5. Bý dewleta Týrkîyê û Îranê ra hevbendî qêke, dýjî pýrsgýrêka Kurd bý wan ra hereket býke û bý hev ra dewa Kurd jý holê rakýn.
6. Kurda býbe nav Ereban wan bý vî awayî asîmîle býke.
Dewleta Iraqê 700.000 Kurdan jý baþûrê Kurdýstan deranî, nefî kýr qolên baþûrê Iraqê. 1222 gundên Kurd jý ýnsanan vala kýr, þewýtand, býmbe kýr, kavýl û wêran kýr.
Her qýqas rejîm dý býn bandora El-Bekýr da xuya dýkýr jî, belê teþîya ben rêsandýnê dý destê Huseyn Sedam da bû. Jý dema hakýmîya El-Bekýr û výr da, roj bý roj bandora Sedam xwe lý her alî pêqa û hakîmîyet bý temamî dý sala 1979`an da xýst býn destên xwe. Dý sala 1982`an da Sedam bý Týrkîyayê ra peymanek bý dýzî ýmze kýr. Lý gora vê peymanê dý þerê dýjî Kurdan da eskerê dewletek dýkarýbû 17 Km bý nav erdê dewleta dî va here. Týrkîya, PKK`ê kýr hýcet û bý dehan car kete baþûrê Kurdýstan, derb lý Kurdên baþûr da, serhýldana wan kýr nav alozîyan.
Þerê Iraq û Îranê Kurdýstan perîþan kýr. Jý alîyek va Îran, jý alîyê dýn va Iraq lý ser erda Kurdýstan cerýbandýna qekên xwe kýrýn, aborî û cývakîya Kurdan tarûmar kýrýn. Dý cîhanê da cara pêþîn Emrîka dý þerê cîhanê ê dýduyan da býmba atomê avêt ser du bajarên Japon, Hýroþîma û Nagazakî û caran dýduyan Sedam Hýseyn dý 16ê meha Adarê sala 1988`an da býmbeyên gazê avêt bajara Helepqê. 5000 kes, zarok, jýn, mêr, kal, seqet dý demek kýn da jýyana xwe wýndakýrýn, 10000 kes býrîndar bûn, seqet man û bý hezaran kesên dýn heta îro nexweþanî û seqetîyan jý ber vê jarê dýkþînýn.
Kesê ku zalým be xwedê jê ra lý hev nayne. Zalým, dîktator kengê be belayên xwe dýbînýn. Lý Iraqê yek hakýmek hebû ew jî Sedam Hýsyn bû. Kesî dý ser xwe da qebûl nedýkýr. Qavsor býbû. Dýbêjýn ecelê se tê, dýqe nanê þývan dýxwe. Sedam, pýþtî sekna þerê Iraq û Îranê avet ser Quweytê. Emrîqa lý sedam xýst, wî jý Quweytê deranî. Sedam xwest gerewa þýkestýna Quweytê jý Kurdan býgre. Hýcûm da ser Kurdýstanê û bý sedhezaran Kurd revîyan, lý hýdûdê Týrkîyê û Iranê dý newal, qîya û banîyan da bê jýmar zarok, jýn, kal û pîr jýyana xwe wýndakýrýn.
Ev kesên ku van Kurdan dýkujýn, býrîndar dýkýn û jehrîyê davêjýn ser wan Mýsýlman ýn. Sedamê xwînmýj bý Kur`ana Bîroz va derdýkve dadgehê. Bý mýlyonan kes vî Mýsýlman dýhesýbînýn û sedem Sedam jý Emerîqa acýz ýn.
Hýn kes , hýn týþtan nabînýn. Hýn Kurdên nezan dýbêjýn ku PKK dý cîhanê da Kurdan da naskýrýn û problema Kurd kýr rojeva cîhanê. Hýn kes týþtên dî dýbêjýn. Belê naskýrýna Kurdan dý qýrnê bîstan da lý cîhanê, kes nýkare ýnkarîya xýzmetên Mele Mýstefa býke. Helbete xýzmeta Mele Mýstefa Berzanî gelek mezýne û demxa xwe lý dîroka Kurdýstan xýstî ye. Helbete bý hezaran, heta bý mýlyonan kesên dýn, jý bo azadîya Kurdan canê xwe feda kýrýne. Helbete serok û rêzanên Kurd ên ku dý vê rîyê da canê xwe fedakýrýnê bê jýmarýn. Belê dý dîroka Kurdýstan da rev, mýrýn û perîþanîya Kurdên baþûrê Kurdýstan ku jý ber zýlma Sedam dý sala 1991`an da ketýn newal, kendal, darýstan û qîyan bû sebebê þarenûsîya problema Kurdan. Perîþanî û mýrýna van kesên ku jý ber Sedam revîyan, problema Kurd kýr rojeva cûhanê û bû sebebê avêtýna xýmê azadîya Kurdan û damezýrandýna dewletek Kurd. Dîroka Kurdýstan jý roja ku Kurdên baþûr bý hêla Týrkîyê û Îranê va revîyan hat guhartýn. Ew roj bû roja destpêka azadîya Kurtd û Kurdýstan. Jîyan jý destdana Kurdên dý newal, qîya, darýstan û banîyan da, bû xerentîya azadîya me Kurdan. Pêwýste tým û tým rehmetê lý wan Kurdan bînýn, wan jýbîr nekýn, jý wan ra mýnetarbýn û wan bý herfên zêrîn býkýn dîroka Kurdýstan.
Ne PKKê û Apo Kurdan kýr tojeva cîhanê Dý van bûyêran baþûrê Kurdýstan da Kurd gelek perîþan bûn, ev perîþanî problema Kurdan kýr rojeva cîhanê. Ez dýkarýn bêjým ku ev buyêr bûne destpêka azadîya Kurdên Baþûr û tê býbýn destpêka azadîya temamîya Kurdan û Kurdýstan. Rejîma Seddamê zalým xwest fermana qýrkýrýna Kurdan derêxe û Kurdan jý holê rake. Bý hezaran gund û bajarên Kurdýstan Kavýlkýr.
Bý dehhezaran Kurd wýnda kýr, xwest kokê wan lý ser vê cîhanê nehêle. Belê ev buyêrên sala 1991`an jý Kurdan ra temel û xîmên dewletavakýrýnê bý awayek saxlemî avêtýn. Kurdên Baþûrê Kurdan jý we demê û výrda lý ser wî xîmî kevýr lý ser kevýrê datînýn û Kurdýstan jý bo dewlet damezýrandýnê amade dýkýn.
Îro lý Baþûrê Kurdýstan xîmê dewleta Kurd tê avatýn, Bý rastî xîm hatîyê avêtýn û lý ser vî xîmî dîwarê dewletê tê avakýrýn. Ev xîm, roja ku Kurd jý ber zýlma Sedam bý hêla Týrkîyê û Îranê va revîyan, bý belengazî, perîþanî, zehmetkêþî û mýrýna wan kesan hat avêtýn û dîwarê dewleta azad lý ser tê avakýrýn. Em deyndarê wan kesan ýn ku jîyana wan bû sebebê dewlet avakýrýnê. Ev azadî jý Kurdan ra pîroz û býmbarýk be...
Kazim Özdemîr
http://www.xoybun.com/extra/slide/Unbenannt-2.swf
http://www.xoybun.com/gallery/albums/PDK-XOYBUN/Nexise_Kurdistana_Piroz_xv1.jpg
http://www.xoybun.com/gallery/albums/PDK-XOYBUN/Nexise_Kurdistana_Piroz_xv2.jpg
http://www.xoybun.com/nuceimages/Parastina_Sinore_Kurdistana_Mezin_1.jpg
http://www.pdk-xoybun.com/nuceimages/Nexise_Kurdistane_PDK_b.jpg
 
Mafê Kopîkirin &kopîbike; PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd û Kurdistanê daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyên Aborî û Avakirin, Pirojeyên Cand û Huner, Lêkolîna Dîroka Kurdistanê, Perwerdeya Zimanê Kurdî, Perwerdeya Zanîn û Sîyasî, Weþana Malper û TV yên Kurdistane. Tev maf parastî ne. Weþandin:: 2009-03-06 (4569 car hat xwendin) [ Vegere ] | PRINTER |
Ev malper, herî bash, bi Avant Browser, tê xuyakirin...
