Nivîskar : Ciwanê Abdal - Çîroka : Ziya-marê Xakî
Ziya-marê Xakî 1 - Ji niþkave, gumînî bi wê derê ket, û gel rabûn ser tapana, day li hev dikirin û zarokê xwe dan hev û dixistin bin çengê xwe.. çiye û ne çiye, ku ziyakî mara di vir de derbas bûye, an hîna li van dera ye, û divê em wî bikujin berî bi me kesan vede, û qewirandin bê kêre, tev rabûn ser piya li dijminê kevnar digerin, dijminê bav û kalan, ew dijminê suriþtî.
- Kanî.. û ka bi kuve çûye..?
Yekî pirsî û yê dî got :
- Ehva ye þopa wî di tirabêlkê de xuya dike, ku ji hêla baûþr ve hatiye û ber bi bakur de çûye ..
Raste, min bi çavê xwe ew dît: vaye dewsa wî li ser qiraxa çem ku bûriya xweþ xuyanê dike, þop û dewsa wî xwar û vêle.
2 - Li teniþta çemê "Hem-demê" nîv çîmene û nîv çole, ku giha û tûmir, stirî û xerûb lê þînhati ye, dar û ber jî hene ku tev bi xêr û bêrin, ev der bi þîn û þîngahiya xwe, bi av û siya xwe sewdake hênik bûye xweþ dide.
Û dem bi xwe dema êvarî ye, dema demsalî ya payizî ye, geh perçe ewre, geh sade sayiye.. û gel wek hev-çaxê xwe derketine geþt û seyranê tev ziç û zarokên xwe..
3 - Min jî weke tevan da dû þopa xwaromar û min day kir û got :
- Bi kuve dere þopa wî, qene xwe li nav giha veþartiye an li piþt tûmirekî, an xwe berdaye nav avê û bi pêlê wê re çûye ..?
Yekî bihn-çikandî li min vegerand û got :
- Na.. bi rastî vaye derketiye ser darê...
- Çilo û çawa derketiye ..?
Got wekî yek ji dest here :
- Ku bi dizî þemitye ji nav gel û teban, û derketiye ser dara çinarê û di nav pel û þaxên wê de xwe rapêçaye.
Belê.. min nerî ku darek mezin û heþîn heye, darek çinarê mezin û ber bi jor de kiþiya ye, ev dara ku gel li bin dijî mîna seyrana vê "Dema Heþîn" û gel vê darê bi navê "Dara Jiyanê" nas dikin.
4 - Li dera rohilata navîn û li hirêma "Natsîd-rokê" em wê êvarê kom bibûn tev de, mîna çend kesên malane, ku her yek bi kar û xebata xwe ve mijûle, ji bayê ahinga xwe dijî, tu dibêje; qene vê dera cihê geþt û seyrana meye, tev jin û zarokê xwe jî hene, an belav bûne ji xwe re, yê paldayî û yê ji xwe re dilîzin.
Hin jî hene rûniþtî ji xwe re dinêrin, û hin jî hene mitale dikin piþtî dema firavîna nîvro kirne.
Belê.. darek heþîn li wê rastê heye, darek çinarê mezin û dirêj rabû ye.
Ev dara ku gel navê "Dara Jiyan"ê lê kirine.. xwe xemilandi ye bi pelên kesk û þîn, ji rengê cûn û þîrkî, axî û xakî, bi xwe jiyana xwe dike bi þînahiya xwe, ku bûye nîþana jînê, pel û pelîk ji tîrêja rokê dimije, û ji ba rewanê xwe digire, reh û çiqila xwe berdaye ser avê û qurmê xwe pê radike ber bi jor de.
Ev dara kevnar; ya þîn û kat dibe, ya kesk û jîndar, ev ziya-mar derketiye ser û xwe li nav himêza wê veþartiye, li nav pel û þaxan, gelo bo hêlînê çûk û þalûlan, an hêk û çêlîkan wan bixue, devê bi jehrî têxe laþê tiloran.
Ez jî weke tevan bazdam hewarê, ku bibînim çi ziya-mar xwe berdaye nîvê damarê jîna me, gava min tiþtek ne dît min pirsî ;
- Kuro, bavo kanî.. ez tiþtekî nabînim, qene raste ev bûyer ..?
- Erê raste, qene tu nabîne, waye xwe li nav þax û pelga ramidandiye, li ser wê þaxê binêre, ahwaye ..? !
Bi rastî min çavê xwe gerand li binî û li jor, lê mixabin tiþtek ji min xuya ne bû, a li vir, a li teniþta din, ne li hêla çepê û ne li hêla rastê, tiþtek tune ji bilî cihê xwe.
Gel, her û her bêhtir bû, yê ku meyze dike an alîkar dike, kom bûn li derdora wê dara çinarê, ew dara jiyanê, û wîrwîr bi wan ket, hin ji tirsa û hin ji pirsa, ku temaþ û meyze bikin an nêzîkî bivê bibin baþtire ku di bin sawa wê de bin û tu bazdan li wan tu keys nede.
Piþtî kom bûnê.. xwstin ji bivikê zû xilas bin, rabûn rahiþtin kevir û dara ku wî ziya-marê kirêt bikujin, û bi gotina :
- Ahwaye.. çi ziya markî dirêj û qalind ..!
Û na welleh.. bû virvira kevira.. yêdî lê vegerand;
- Bavo, hêdî ewê kevrê we bi ser serê me de bikeve.
Belê min jî nuha ew dît, li nav þax û taxa çeqelekî xwe pêçaye, lê gava kevir hatinê û hin lêketin, xwe dahiþt bi jor de, piþtî wilo.. ku dûrketî ji þaxa dara ya ew lê bû, an gava laþê wî kiþiya, ziya-mar bihtir laþê wê xuyakir, avêtina keviran lê bihtir bû, kevirên biçûk û gilover, kevirên çarqozî û þeþkuç û li laþê wî diketin, lê ew ziya-marê dijwar nelbitî û ji cih xwe ne dihat xwar.
Belê.. raste - rast zext lêdiketin, wê hingê min ew xweþ didît, bê çi ziya-marek mezine, ne reng cûne, ne xakî ye an rengê xakê ye, û pitikên sor li ser hev li çerm. wiye daye mîna lemê xwînê, an di mînaka rengê þaxê darê de ye û bi perçê sor mor-kiriye, her bihosteke movik gerfeke sor têheye, serê ziya biçûke li gor qilafetê wî, bi xwe dirêjahiya wî bi pokî derdora çar-deh bihostan e, bi çardeh bostên dirêj û qirêj, serê biçûke û her dere qalind dibe, belê.. weke tê zinîn ku ew devê biçûk û ziman dirêj dikare mindalekî daqurtîne wek vireke av, wek hevçaxê xwe..
5 - Bi rastî.. tiþtî pir balkêþ min dîtibû, bê çawa xwe li nav þaxê dara çinarê rapêça bû bi pehnî.
Belê... ji hêleke din ve, gel dipirsîn ku ev ziya ji kuve hatiye, pir matmayî di man û pira digotin min :
- Na.. ev ji hêla deþt û beybana hêla baþûr de hatiye, xwedê giravî, ku wir xakekî hiþkolaye, ziwa û bê bire, û ev tebayê hov ji wan dera tên cihê heþîn, cihê bi av û çem û kanî, cihê bi giha û çîmen.
Ew li cihê wiha digirin ta tevî dagir dikin, ew bi pêgên hevirmêþî tên ta gel û cemawer bi saw û tirs û bezdan ditirsînin û saw xwe têxin dilê wan, nexasim wan bibezdînin û sawa xwe bi ser wan de dixînin, û piþtî bi cih dibin û awan bi serî dibe, cilê xwe ji xwe datînin û riwê xwe yê kirêt û qirêj derdixînin, a li vir û a li wir û zarok û çêliya ditirqînin bi çav-sorî..
Û yê diprsîn: tu bi xwedkî çawa ewqas dirêj û stûr bû ye.. lo.
6 - Her wiha gel bihtir dibû, çiye law.. çi heye ..? Hewar zêdetir dihat. lê kesekî nikarî bû xwe bide pêþ an bi darê ve hilkiþe û wî ziya-marî dawerke erdê, binî û mebest ew ku wî bikujin û jê xilas bin an ku bi xwe mar bûye dijminekî resenî ji dema bav û bapîran, bi wê jehr û xapa her gav jê tê, ji dema çêbûna wî, nexasim ku nuha êrîþî sînorê wan dike..
Belê... ew li deþt û çola dijî, lê wê hingê tu ziyan jê nayê, lê gava dadikeve þînahiya nav-bajara, ser dara çinara jiyanê, dara jînê ya heþîn û zeviyê rengîn ku tevî dagir bike bi ramanê jehrkirî..
Gel ji her alî ve dihatin, û bazdidan her alî, da meyzebikin vê bûyera bê tebat û hedan, lê yek mirov li vê nêzîkê rûþniþtî bû, an bi rastî raketî bû hay ji bayê felekê tune bû, piþta xwe dabû kendalek, an talda latekî kevirî, ne ev bi tenê, û þop û dewsa derbasbûna ziya-mar di ber wî de xuyaye, ku di ber wî re derbas bibû û pê hay nebû ye, lê xuyaye bi deng û hewarê jî ne hisya ye, tev vê jî ta nuha di xew û xayiz bûna xwe ya þêrîn de ye, tevî terprepa þop û gavê xelkê, tew mitala dike û li perê xewn û hêviyan diçêre..
Ev mirov bi xwe bi navê Çiyan tê nasîn, çimkî ku ez ji mêjve wî xweþ nasdikim, ji ber em bi hev re mezin bûne li taxa navîn, belê.. rûniþtiye diponije, serê wî bi ser singa wî de daliqiyaye, û herdo destên wî di himêza wî de raketîne, razaye tev çekê xwe, û tev haletê karê xwe, lê.. xuyaye ku sola xwe ji lingê xwe daniye, daniye bin paqê xwe..
7 - Belê.. piþtî gel pir bûn û hewar gûrtir bû an gazî mezintir bû, û yên avêtkerê keviran pirbûn çep û rast û na weleh yek ji wêde hat û þifeke dirêj bi dest xwe ve anî ye û li þaxê darê da xist ku þax û çeqelê wan bihejîne, geh li vî alî dixîne û geh li wî alî dixîne.
Neyse.. ez serê we pir, na-êþînim, an dûvdirêj nakim, ziya ji ser þax. jorîn ve hate yê binî û her wiha þemitî ya xwarî ta ket erda repin nav riçik û gihayê çimena heþîn ber tûmir û stiriya.. gel pengizî, bazda û ji hev belawela bû an þêlûbêl bûn, reviyan bê dûzan, yê bazdan û yê ketin, rabûn dîsa reviyan bê hedan.
Di vê helkeftinê de, Çiyan ji xew þiyar bû, çiye û ne çiye..
- Çi ye ev tevger ..?
- Vaye ziyakî mara.. kuro bireve ku bi te venede.
- Çi bela we ye.. bireve û ne reve ..! ?
Çiyan divê rabe jiber pêgên xelkê yan wê liber lingên wan here, xwe engirand û bi xeyd got :
- Ev çiye, çima ewqas hûn ruh þêrînin, bêjîno..
Yek rawesta û jê re got :
- Vaye ziya li warê me þînhati ye û xwe berdaye nav zeviyê me yê heþîn..
Çiyan rabû ser xwe û bi zirzî digot :
- Kanî.. wî þanî min bidin..
Sola xwe li xwekir û dewa xwe xist devê xwe û bi lez çû cih jêre nîþan dan..
8 - Gel ji hev belawela bû, û her yek bi hêlekê ve çû, yê ku li ser xwe ditirse û li zarokê xwe dipirse.. ku xwe bi ser hev de bidin teyaxî..
Dibêjin.. yê ku bûyerê dinasin, bê çawa Çiyan berê xwe da cihê ketina ziya û ziya bi hunera xwe kuþt.. lê çawa kuþt, hin dib.jin li nav giha yê heþîn ku ziya xwe kiribû gulor ew kuþt, û hina digot ku li nav tûmirê stiriyê beloq ku ziya xwe rapêçayî bû ew kuþt, û hina got na -ne ev û ne ew- ya rast ewe ku gava ziya xwe berda nav ava çem ji nav gil û giha, nav ava jîn û wekhercarî, Çiyan cilê xwe danî û xwe avêt bi dû de, û li nîvê avê ew kuþt.
15. 03. 2006
* Ciwanê ABDAL * Ciw@nê ABDAL http://www.xoybun.com/extra/slide/Unbenannt-2.swf
http://www.pdk-xoybun.com/nuceimages/Newroz_Kurdistan_PDK_Xoybun_x1.jpg
http://www.pdk-xoybun.com/nuceimages/Nexise_Kurdistane_PDK_b.jpg
Mafê Kopîkirin &kopîbike; PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd û Kurdistanê daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyên Aborî û Avakirin, Pirojeyên Cand û Huner, Lêkolîna Dîroka Kurdistanê, Perwerdeya Zimanê Kurdî, Perwerdeya Zanîn û Sîyasî, Weþana Malper û TV yên Kurdistane. Tev maf parastî ne. Weþandin:: 2006-05-28 (3965 car hat xwendin) [ Vegere ] | PRINTER |
Ev malper, herî bash, bi Avant Browser, tê xuyakirin...
Download !!! 
